اشکان پردل

سالیان سال است کشور افغانستان که روزگاری قسمتی از خراسان بزرگ و کهن بود؛ درگیر ناملایمات و جنگ‌های خارجی و داخلی شده است. افغانستان زخم‌های عمیقی از این جنگ‌ها بر پیکر دارد و نا امنی‌های ناشی از این جنگ‌ها، مردمانش را ناچار به ترک دیار کرده؛ تا این مردم رنج‌دیده، گروه گروه، خاک وطن را ترک کرده و به کشورهای دیگر کوچ کنند. ایران به عنوان یکی از کشورهای همسایه و به واسطه زبان و فرهنگ مشترک خود با مردمان افغانستان و به عنوان کشوری با امنیت بالا و رفاه نسبی، سال‌هاست که به یکی از مقصدهای اصلی مردم این سرزمین برای سکونت تبدیل شده است. طبق آمارهای اعلام شده در سال ۱۳۹۶، بین ۲ الی ۳ میلیون مهاجر افغانستانی در ایران زندگی می‌کنند که از این تعداد، نزدیک ۹۰۰هزار نفر، دارای کارت پناهندگی آمایش، ۳۰هزار نفر دارای سند طولانی مدت و ۴۵۰هزار نفر دارای پاسپورت کوتاه مدت هستند. همچنین نزدیک به ۸۰۰ هزار مهاجر افغانستانی بدون مدرک قانونی در ایران زندگی می‌کنند. وجود امکان فعالیت در تمام تخصص‌ها اعم از فرهنگی، هنری، دانشگاهی، ورزشی، تجاری، پزشکی و خدماتی برای مهاجران در ایران باعث شده این کشور به مکانی برای پرورش نخبگان، متخصصان و هنرمندان افغانستانی تبدیل شود. این افراد از اقشار مختلف جامعه هستند و در مشاغلی مثل تجارت، طبابت، ورزش، هنر و… به مردم ایران و افغانستان خدمت می‌کنند. افغانستانی‌های ساکن ایران، سال‌هاست این کشور را سرزمین خود می‌دانند. اعتقادات و فرهنگ و دین مشترک، مردمان ایران و افغانستان را تا حد زیادی به هم پیوند داده است که وجود شهیدان افغانستانی در جنگ ایران و عراق، گواهی بر این مدعا است. این انس و الفت تا آنجا بالا گرفته است که شاعر افغان محمدکاظم کاظمی برای شهیدی ایرانی یکی از زیباترین اشعارش به نام مسافر را می‌سراید که مطلعش چنین است: «و آتش چنان سوخت بال و پرت را/که حتی ندیدیم خاکسترت را/به دنبال دفترچه خاطراتت…/دلم گشت هر گوشه ی سنگرت را…» اینجاست که ملیت‌ها رنگ می بازد و ایرانی و افغانستانی هر دو از یک ملت می شوند با یک هدف که خدمت به انسان و تلاش در راه اعتلا و سربلندی آن است. اما در چند ماه گذشته به دلیل افزایش بی سابقه قیمت ارز و سقوط ارزش ریال در برار آن تعدادی از رسانه‌ها با پرداختن به این موضوع و زیر ذره‌بین قرار دادن آن تعداد از مهاجران افغانستانی که به دلیل کاهش سطح درآمدشان تصمیم به بازگشت به کشورشان را گرفته اند، سعی در القای این مفهوم در اذهان مخاطبان خود دارند که نخبگان افغانستانی در حال کوچ از ایران هستند این در حالی است که آن‌ها همه واقعیت را بازگو نمی‌کنند واقعیتی که حکایت از اعماق ارتباط دو ملت با یکدیگر دارد و دوستی و مودتی کم‌نظیر را میان آنان رقم زده است؛ دوستی‌ای که فارغ از فراز و فرودهای سیاسی و اقتصادی ریشه در جان و ضمیر مردم دو کشور دارد؛ دو کشوری که خطوط سیاه روی نقشه هیچ‌گاه نتوانسته فرهنگ و زبان و تاریخ مشترک آنان را از یکدیگر جدا کند. ایران در طی دهه‌های گذشته با وجود همه مشکلاتی که بعد از انقلاب اسلامی درگیر آن بوده با دست و دل‌بازی و با توجه به حس نوع‌دوستی پذیرای بیش از سه میلیون مهاجر افغانستانی، عراقی و سوری بوده است و برای مهاجرینی که از جنگ به ایران پناه آورده‌اند در قدم اول امنیت را تضمین کرده و در ادامه امکانات کشور را با توجه به داشته‌هایش طوری در اختیار مهاجران قرار داده که آنان نیز بتوانند بنا به استعداد، توانایی و پشتکارشان به موفقیت‌های اجتماعی در هر زمینه‌ای که خود انتخاب کرده اند برسند. این گزارش به فعالیت‌ها و موفقیت‌های تعدادی از مهاجرین افغانستانی که در مشهد متولد شده و یا رشد کرده‌اند پرداخته و قاب کوچکی است از تصویر بی‌شمار مهاجر موفقی که در نقاط مختلف ایران ساکن هستند.